Iaido, de kunst van het zwaardtrekken
Eeuwen lang is het zwaard het hoofdwapen en het symbool voor de Japanse krijgersklasse, de samoerai. Behalve het strijden met een getrokken zwaard, zoals op het slagveld, legt de Japanse krijger zich ook toe op het snel uit de schede trekken van het zwaard gevolgd door direct toeslaan. De kunst van het iai komt niet alleen op het slagveld van pas, maar ook in confronterende situaties in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld als een samoerai of zijn meester plotseling worden aangevallen door iemand die zijn zwaard al heeft getrokken.
Geschiedenis
De geschiedenis van de oude zwaardstijlen is erg complex, mede door het onoverzienbare patroon van ontwikkeling, opsplitsing, naamsverandering en het door de tijd heen in vergetelheid raken van gegevens. Over het algemeen wordt Hayashizaki Jinsuke Shigenobu, die omstreeks het einde van de Sengoku periode leeft (1467-1575), als de vader van het iaido beschouwd. Naast het beoefenen van de zwaardtechnieken voor de krijg, legt hij de nadruk op fysieke en spirituele ontwikkeling door de zwaardkunst. In de Edo periode wordt het iaido zeer populair bij de Japanse adel. Zij zien het iaido als belangrijk onderdeel van de opvoeding.
In het begin van de twintigste eeuw ontwikkelt de zwaardmeester Nakayama Hakudo het Muso Shinden Ryu, vrij vertaald ‘de erfenis of het gedachtengoed van de goden’. Hij heeft een grondige studie gemaakt van de verschillende aspecten van het zwaardschermen en van diverse zwaardscholen. Deze kennis komt tot uitdrukking in zijn stijl, die de sporen van de rijke zwaardgeschiedenis van Japan bevat. Het Muso Shinden Ryu wordt binnen Budokai Leiden beoefend.
Iai
Naast de perfecte beheersing van de technieken staat in het iaido de waakzaamheid en concentratie centraal, wat ook de vertaling is van het woord ‘iai’. Deze gemoedstoestand is essentieel voor een samoerai om te overleven. Op elk moment en vanuit elke positie moet een samoerai zijn zwaard kunnen trekken, om in een vloeiende doorgaande beweging één of meerdere tegenstanders uit te schakelen.
Training
In het huidige iaido worden deze technieken nog steeds getraind. Dat gebeurt door middel van vaste solovormen of kata, die beginnen en eindigen met het zwaard in de schede. Over het algemeen wordt er getraind met een iaito, een niet scherp oefenzwaard, gemaakt van een metaal legering. Als een beoefenaar meer ervaren is kan worden overgegaan tot de aanschaf van een shinken, een zwaard van ijzer of zelfs van staal. Het uitgebreide curriculum bevat ook partnervormen, waarin mede voor de veiligheid gewerkt wordt met houten zwaarden.
Uitvoering
Evenals het jodo is het iaido een jurysport. Elk seizoen worden er verschillende nationale en internationale wedstrijden georganiseerd. Vaak zijn deze gecombineerd met stages, waar capabele Japanse en Europese docenten les geven. Ook kan er een proeve van bekwaamheid worden afgelegd in de vorm van een dangraad examen. De Zen Nippon Kendo Renmei – de Japanse kendo bond, waar ook het iaido en jodo onder vallen – heeft een lijst samengesteld met standaard kata, waarvan een selectie getoond dient te worden bij wedstrijden en examens.
Afbeelding boven. Een Nihonto is een Japans zwaard, waarvan het ijzer voor de kling op traditionele wijze is gesmeed. Het geheel bestaat uit een knappe technische samenstelling van hoogwaardige en kunstig gemaakte onderdelen.